در نظر داشته باشید که یکی از مجازات‌های تعیین شده برای جرایم مندرج در قانون مجازات اسلامی حبس تعزیری می‌باشد. ممکن است برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که حبس تعزیری چیست؟ در پاسخ باید بگوییم آن دسته از جرایمی که مجازات‌های آنها در احکام شرعی مورد اشاره قرار گرفته است را مجازات حدی و آن دسته از مجازات‌هایی که در قانون توسط قانونگذار تعیین شده‌اند را مجازات تعزیری می‌نامند. مجازات‌های در نظر گرفته شده از نوع تعزیری قابلیت تخفیف و بخشیدن و همچنین تعلیق را دارند و این مهمترین تفاوت آنها با مجازات‌های حدی است. در این مقاله سعی داریم توضیحات کاملی را در این خصوص به شما ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
حبس تعزیری چیست؟
پیش از اینکه بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که حبس تعزیری چیست؟ لازم است معنای تعزیر در قانون را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم. در ماده ۱۸ از قانون مجازات اسلامی اشاره شده است که مجازات تعزیری در واقع مجازاتی است که مشمول حد، قصاص و دیه نمی‌شود. حبس تعزیری در واقع در صورت نقض قوانین حکومت و انجام محرمات شرعی تعیین خواهد شد.
دقت داشته باشید که میزان و کیفیت حبس تعزیری توسط قانونگذار تعیین می‌شود و بر خلاف مجازات‌های حدی است که احکام شرعی به طور صریح در خصوص مجازات‌های آنها اظهار نظر کرده‌اند. از سوی دیگر قاضی رسیدگی کننده به پرونده با در نظر گرفتن جزئیات دعاوی مطرح شده می‌تواند نظر خود را در خصوص تعلیق و تخفیف و همچنین سقوط مجازات‌های تعزیری اعلام نماید که این موضوع در خصوص حبس حدی قابل اجرا نیست.
بنابراین می‌توانیم به این نتیجه دست پیدا کنیم که مجازات‌های تعزیری توسط قانونگذار تعیین شده‌اند. این در حالی است که مجازات‌های حدی در شرع مقدس اسلام مانند احادیث و آیات قرآن مورد اشاره قرار گرفته است و بدون استثنا از آنها استخراج شده است. بنابراین این دو نوع از مجازات دارای تفاوت‌های بسیار زیادی با یکدیگر هستند.
حبس تعزیری را در واقع می‌توان یکی از مهمترین انواع مجازات تعزیری به شمار آورد. دست قاضی پرونده برای دخل و تصرف در مجازات‌های تعزیری باز است و او می‌تواند قرار تعلیق برای برخی از حبس تعزیری صادر نماید و با آنها قابلیت حبس تعلیقی اعطا کند. در موقع حبس تعلیقی را می‌توان جزوی از حبس تعزیری به شمار آورد که مجازات آن شامل درجه ۳ تا ۸ می‌شود.
تفاوت حبس تعزیری و حدی در چیست؟
به طور کلی می‌توانیم مجازات‌های تعیین شده در قانون مجازات اسلامی را به دو دسته مجازات‌های حدی و مجازات‌های تعزیری تقسیم بندی نماییم. در این بخش از مقاله سعی داریم تفاوت حبس تعزیری و حبس حدی را مورد اشاره و تاکید قرار دهیم تا دانش حقوقی شما در این زمینه افزایش پیدا کند و شما متوجه تفاوت‌های شاخص میان این دو مورد شوید.
مهمترین تفاوتی که این دو نوع از مجازات با یکدیگر دارند در اختیاراتی است که قانون به قاضی برای تعیین نوع مجازات داده است. میزان و نوع اجرا و همچنین کیفیت مجازات‌های حدی در شرع مقدس اسلام به طور کامل مشخص شده است و قاضی موظف است در صورت وقوع جرم و انجام محرمات از سوی فرد مجرم این مجازات‌ها را اعمال نماید.
در واقع قاضی نمی‌تواند تغییری در مجازات‌های حدی از جمله حبس حدی ایجاد کند. اما باید در نظر داشته باشیم که در مجازات‌های تعزیری کیفیت وقوع جرم و همچنین انگیزه فرد مرتکب در رای که از سوی قاضی پرونده صادر خواهد شد تاثیرگذار است. حدود مجازات‌های تعزیری در قانون مشخص شده اما کیفیت رای صادر شده به نظر قاضی وابسته است.
نحوه اعتراض به حکم حبس تعزیری چیست؟
حال سوال پیش می‌آید که نحوه اعتراض به حبس تعزیری چیست؟ رویه‌های قضایی کشور به گونه‌ای تنظیم شده است که هر یک از افراد پس از صدور حکم می‌تواند به آن اعتراض نموده و درخواست تجدید نظرخواهی دهد. در واقع اگر فردی احساس کند که رای صادر شده از سوی دادگاه و حبس تعزیری اعمال شده ناعادلانه است می‌تواند درخواست تجدید نظر دهد.
در چنین شرایطی است که باید فرد یا وکیل وی لایحه اعتراضی جهت تجدید نظرخواهی را به طور کامل تنظیم نموده و تقدیم دادگاه تجدید نظر کنند تا رسیدگی‌های لازم به پرونده صورت گیرد. در نظر داشته باشید که هرگونه اعتراض به رای صادر شده از سوی دادگاه بدوی در دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار خواهد گرفت تا عدالت در این زمینه اجرایی شود.
نخستین عاملی که بر اعتراض به حبس تعزیری اثر می‌گذارد عدم داشتن سوء پیشینه و سابقه کیفری است. بنابراین در پاسخ به این سوال که حبس تعزیری چگونه بخشیده می‌شود؟ لازم است به این مسئله توجه داشته باشیم که اگر فرد سابقه کیفری یا سوء پیشینه‌ای در وضعیت قضایی خود داشته باشد به احتمال زیاد با درخواست تخفیف یا بخشیده شدن وی از حبس تعزیری موافقت نخواهد شد.
از سوی دیگر اگر فرد به حبس تعزیری درجه ۶ تا ۸ محکوم شده باشد و در نزد قاضی از جرم صورت گرفته توبه کند، ممکن است این مسئله منجر به سقوط صدور حکم تعزیری از سوی قاضی پرونده شود. در نظر داشته باشید که مباحث مربوط به مجازات‌های تعزیری قدری پیچیده است و بهتر این است که با یک وکیل مجرب در این خصوص مشاوره کنید.
درجات مجازات تعزیری کدام است؟
حال که فهمیدیم حبس تعزیری چیست لازم است به این مسئله نیز اشاره داشته باشیم که در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی اشاره شده است که مجازات‌های در نظر گرفته شده از نوع تعزیری به ۸ درجه مختلف تقسیم بندی می‌شوند. شدت جرم و شرایط وقوع جرم از جمله مواردی هستند که باعث می‌شود درجات مجازات تعیین شده برای حبس تعزیری معین گردد.
حبس تعزیری درجه یک: سه مورد مختلف را می‌توانیم جزو حبس تعزیری درجه یک به شمار آوریم؛ یعنی اگر فردی پس از بررسی پرونده و صدور حکم به مجازات‌های درجه یک محکوم شود موارد زیر در حق وی اعمال خواهد شد:
- حبس تعزیری بیشتر از ۲۵ تا ۳۰ سال
- جزای نقدی بیشتر از یک میلیارد ریال که باید از سوی محکوم پرداخت شود.
- مصادره کامل اموال شخص حقوقی
مجازات تعزیری درجه ۲: در بسیاری از موارد ممکن است فرد مرتکب جرمی شود که قاضی پرونده پس از بررسی دعاوی مطرح شده برای او مجازات کیفری تعزیری درجه ۲ تعیین کند؛ در چنین شرایطی مجازات تعزیری وی شامل موارد زیر خواهد شد:
- حبس تعزیری در نظر گرفته شده برای فرد از ۱۵ تا ۲۵ سال خواهد بود.
- وی باید مبلغ جزای نقدی معادل ۵۵۰ میلیون تا یک میلیارد ریال را پرداخت نماید.
- مجازات تعزیری درجه ۳: یکی دیگر از مجازات‌هایی که ممکن است در صورت وقوع جرم برای فرد محکوم تعیین شود مجازات درجه ۳ می‌باشد. از جمله مهمترین مجازات‌هایی که درجه آنها ۳ می‌باشد، می‌توانیم به موارد زیر اشاره داشته باشیم:
- در صورتی که فرد به حبس از ۱۰ تا ۱۵ سال محکوم شود.
- جزای نقدی بیشتر از ۳۶۰ میلیون تا ۵۵۰ میلیون ریال
مجازات تعزیری درجه ۴: در پاسخ به این سوال که حبس تعزیری چیست به این مسئله اشاره داشتیم که مجازات‌های تعزیری از نظر شدت و نوع وقوع جرم به ۸ دسته کلی تقسیم می‌شوند. حال در ادامه سعی داریم مجازات‌های تعزیری درجه ۴ را مورد بررسی قرار دهیم. این موارد عبارتند از:
- حبس تعزیری بیشتر از ۵ تا ۱۰ سال
- جزای نقدی از ۱۸۰ میلیون تا ۳۶۰ میلیون ریال که از فرد محکوم دریافت خواهد شد.
- انفصال کامل از خدمات دولتی و عمومی فرد محکوم
مجازات تعزیری درجه ۵: در صورتیکه فردی به مجازات تعزیری درجه ۵ محکوم شود، موارد زیر به عنوان مجازات در حق او اعمال خواهد شد:
- مجازات حبس تعزیری بیشتر از ۲ تا ۵ سال که در حق محکوم اعمال خواهد شد.
- جزای نقدی ۸۰ میلیون تا ۱۸۰ میلیون ریال
- محرومیت از کلیه حقوق اجتماعی از ۵ تا ۱۵ سال
مجازات تعزیری درجه ۶: اگر فردی مرتکب جرمی شود که مجازات آن درجه ۶ باشد، برای وی مجازات‌های تعزیری زیر در نظر گرفته خواهد شد. برخی از مهمترین این موارد به شرح زیر می‌باشند:
- مدت زمان حبس تعزیری از ۶ ماه تا دو سال
- جزای نقدی در نظر گرفته شده برای فرد از ۲۰ میلیون تا ۸۰ میلیون ریال خواهد بود.
- قاضی پرونده با در نظر گرفتن شرایط و جوانب دعاوی مطرح شده می‌تواند فرد را به ۳۱ تا ۹۱ ضربه شلاق محکوم کند .
- فرد از کلیه حقوق اجتماعی به مدت ۶ ماه تا ۵ سال محروم خواهد شد.
- فرد در چنین شرایطی از یک یا چند فعالیت شغلی و اجتماعی به مدت ۵ سال محروم خواهد شد.
مجازات تعزیری درجه ۷: در بسیاری از موارد ممکن است فرد مرتکب جرم شود که مجازات‌های در نظر گرفته شده برای وی درجه ۷ باشد. در چنین شرایطی فرد علاوه بر حبس به موارد زیر نیز محکوم خواهد شد:
- حبس تعزیری از ۹۱ روز تا ۶ ماه
- ۱۱ تا ۳۰ ضربه شلاق برای فرد محکوم بسته به نظر قاضی در نظر گرفته خواهد شد.
- جزای نقدی در چنین شرایطی بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون ریال خواهد بود.
- محرومیت از کلیه حقوق اجتماعی تا شش ماه برای فرد محکوم
مجازات تعزیری درجه ۸: به این مسئله توجه داشته باشید که خفیف‌ترین نوع مجازات تعزیری که می‌تواند در حق یک نفر اعمال شود، حبس تعزیری درجه ۸ می‌باشد. در ادامه برخی از مهمترین موارد مجازات‌های تعزیری درجه ۸ را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
- مجازات حبس تعزیری در نظر گرفته شده برای فرد محکوم به مدت سه ماه
- جزای نقدی تا ۱۰ میلیون ریال برای فردی که محکوم به وقوع جرم شده است.
- تا ۱۰ ضربه شلاق تعزیری
-
شرایط تبدیل حبس تعزیری به حبس تعلیقی
در صورتی که فرد به حبس تعلیقی محکوم شود در زمان مقرر اگر مرتکب جرم دیگری نشود حبس وی به طور کامل لغو خواهد شد، ولی اگر در زمان مقرر شده از سوی دادگاه مرتکب جرم دیگری شود، علاوه بر تحمل مجازات جرم جدید می‌بایست حبس تعلیقی در نظر گرفته شده را نیز متحمل گردد.
در نظر داشته باشید تنها در صورتی می‌توان حبس تعزیری اعمال شده در خصوص جرایم را به حبس تعلیقی تبدیل نمود که درجه آن از ۳ تا ۸ باشد. در واقع می‌توان چنین گفت که حبس تعلیقی نوعی از حبس تعزیری به شمار می‌رود که دارای شرایط خاص به خود می‌باشد. همچنین محکوم باید یک سوم از مجازات‌های تعیین شده برای خود را به طور کامل گذرانده باشد تا درخواست تبدیل به حبس تعزیری دهد.
به هر حال توصیه مهمی که می‌توانیم در اینجا به شما ارائه دهیم این است که همواره از وکلای حرفه‌ای و دارای سابقه درخشان مشاوره حقوقی دریافت کرده و برای پیشبرد اهداف خود در پرونده‌های کیفری از آنها درخواست راهنمایی کنید.
کدام یک از جرایم منجر به حبس تعزیری می‌شود؟
تعداد زیادی از جرایم به مجازات‌های تعزیری منجر خواهند شد؛ یعنی شما با وقوع هر یک از جرایم ممکن است به یکی از مجازات‌های تعزیری در نظر گرفته شده بسته به نظر قاضی محکوم شوید. در نظر داشته باشید که جرایم صورت گرفته از سوی افراد که در قانون مجازات اسلامی نیز مورد اشاره قرار گرفته‌اند، طیف گسترده‌ای دارند که ما در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
- کم فروشی و گران فروشی
- قاچاق ارز
- کلاهبرداری
- جعل
- احتکار کالا
- فرار از پرداخت مالیات به سازمان‌های مربوطه
کلام آخر
از همراهی شما مخاطبان عزیز بی‌اندازه تشکر می‌کنیم و امیدواریم که پس از این نیز مطالب مندرج در سایت رایزنی را به طور کامل دنبال کنید. در این مطلب این موضوع بسیار مهم را مورد بررسی قرار دادیم که حبس تعزیری چیست؟ همچنین به این موضوع نیز اشاره کردیم که حبس تعزیری دارای درجات هشتگانه است و هر کدام از آنها را نیز به طور مجزا مورد بررسی قرار دادیم. حال اگر سوالی درباره مطالب ذکر شده دارید، می‌توانید آن را با ما در میان بگذارید.