یکی از مهمترین جرایم علیه اموال و اشخاص که در قانون مجازات اسلامی نیز جرم انگاری شده، کلاهبرداری است. در واقع اگر فرد از فریب و تقلب استفاده کرده و به اموال دیگری دسترسی پیدا کند، این جرم مصداق بارز کلاهبرداری است. هدف اصلی فرد از کلاهبرداری و تکیه به روش‌های متقلبانه دسترسی به سود نامشروع از اموال دیگران است. تغییرات قانون به گونه‌ای پیش رفته است که مجازات کلاهبرداری در قانون جدید بسیار سنگین‌تر شده و تلاش گردیده تا نوعی بازدارندگی در مقابل وقوع این جرم در سطح جامعه به وجود آید. در این مقاله سعی داریم توضیحات کامل‌تری را درخصوص مبحث مورد نظر به شما ارائه دهیم. با ما همراه باشید.
مجازات کلاهبرداری در قانون جدید چیست؟
تعیین مجازات کلاهبرداری در قانون جعلی با این هدف صورت گرفته است تا امنیت و نظم عمومی جامعه تا حدود زیادی حفظ شده و در مقابل وقوع چنین جرمی نوعی بازدارندگی ایجاد گردد. کلاهبرداری جزو جرایم علیه اموال به شمار می‌رود که از سوی قانون تحت تعقیب قرار می‌گیرد؛ همچنین مجازات‌های سنگینی نیز در قانون جدید برای آن پیش بینی شده است.
به طور کلی باید به این نکته اشاره داشته باشیم که فرد کلاهبردار به ۱ تا ۷ سال حبس و همچنین پرداخت جزای نقدی بسته به نظر قاضی پرونده محکوم خواهد شد. در چنین شرایطی او باید مال تصاحب شده را نیز به صاحب اصلی آن بازگرداند و در اصطلاحات حقوقی رد مال کند. بر اساس قانون جدید مجازات‌هایی که برای جرم کلاهبرداری تعیین شده است به شرح زیر می‌باشد:
- حبس برای مدت زمان طولانی:اگر شواهد قوی برای وقوع جرم کلاهبرداری از سوی افراد وجود داشته باشد، ممکن است افراد به حبس بلند مدت نیز محکوم شوند.
- جرایم نقدی سنگین:به این مسئله توجه داشته باشید که ممکن است برای فرد کلاهبردار بسته به جزئیاتی که در پرونده او وجود دارد جرایم نقدی مشخصی نیز تعیین گردد.
- توقیف دارایی و اموال شخصی فرد کلاهبردار:در صورتی‌که مشخص شود فرد کلاهبردار با استفاده از روش‌های متقلبانه به اموال دیگران دسترسی پیدا کرده، ممکن است قاضی پرونده پس از بررسی جزئیات حکم به توقیف اموال و بازگرداندن آن به مالباختگان دهد.
- محرومیت از حقوق اجتماعی:ممکن است افرادی که اقدام به کلاهبرداری می‌کنند از برخی حقوق اجتماعی مانند حقوق بازنشستگی و حقوق کارمندی و اشتغال در نهادهای دولتی محروم شوند.
انواع کلاهبرداری در قانون
همانطور که اشاره کردیم کلاهبرداری یکی از جرایم مهم علیه اموال به شمار می‌رود که امنیت جامعه را نیز به خطر می‌اندازد؛ بنابراین مجازات کلاهبرداری در قانون جدید بسیار سنگین‌تر تعیین شده است تا علاوه بر ایجاد نظم در سطح جامعه افراد امنیت مالی بیشتری را نیز تجربه نمایند. در ادامه سعی داریم به برخی از مهمترین انواع کلاهبرداری که در قانون توضیح داده شده اشاره کنیم:
کلاهبرداری اینترنتی یا فیشینگ در قانون جدید: در صورتی‌که پیامک ایمیل مخربی به دستگاه تلفن همراه یا کامپیوتر افراد ارسال شود و هدف اصلی آن دسترسی به اطلاعات بانکی یا اطلاعات شخصی آن‌ها باشد، در واقع فرد از کلاهبرداری اینترنتی یا فیشینگ استفاده کرده است.
کلاهبرداری تلفنی یا ویشینگ: در این روش افراد کلاهبردار سعی می‌کنند تا با استفاده از شماره‌های تلفن همراه یا تلفن ثابت با افراد دیگر در سطح جامعه تماس گرفته و اطلاعات شخصی آن‌ها را به دست آورند. معمولا در این روش کلاهبرداران سعی می‌کنند به اطلاعات بانکی افراد مختلف دسترسی پیدا کرده و با استفاده از آن اموال مورد نظر را تصاحب نمایند.
کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی در قانون جدید: اگر فرد از اکانت‌های تقلبی برای کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی استفاده کرده و به اموال دیگران دسترسی پیدا کند، در واقع از کلاهبرداری در شبکه‌های اجتماعی بهره برده است.
کلاهبرداری پیامکی: در این روش فرد کلاهبردار یا گروه کلاهبرداران سعی می‌کنند تا با ارسال پیامک به افراد به اطلاعات شخصی آن‌ها دسترسی پیدا کرده و به این شکل، اقدام به کلاهبرداری نمایند.
کلاهبرداری با استفاده از سایت‌های مخرب: در این روش فرد کلاهبردار می‌کوشد تا سایتی مشابه با سایت اصلی طراحی کرده و با استفاده از آن به اطلاعات شخصی افراد دسترسی پیدا کند؛ هدف اصلی نیز به دست آوردن اطلاعات بانکی افراد است.
کلاهبرداری با استفاده از نرم‌افزارهای تقلبی: با استفاده از نرم‌افزارهای جعلی و تقلبی افراد کلاهبردار می‌کوشند تا به اطلاعات شخصی افراد دسترسی پیدا کرده و اهداف شوم خود در این زمینه را محقق کنند.
کلاهبرداری با استفاده از خودروی تاکسی یا رانندگان اجرایی: خودروهای تاکسی و رانندگان اجرایی با استفاده از این روش می‌کوشند تا هزینه‌های مجازی بیش از حد ایجاد نمایند و از این طریق کلاهبرداری کنند.
اثبات جرم کلاهبرداری
در واقع با ارائه مستندات و شواهد کافی است که می‌توانید قدم بلندی را برای اثبات جرم کلاهبرداری بردارید. در صورتی‌که از وکیل پایه یک دادگستری کمک بگیرید، این مسئله می‌تواند در پیشبرد اهداف شما موثر واقع شود؛ چرا که وکیل دانش حقوقی و تجربیات بسیار بالایی در این زمینه دارد و می‌تواند به شما کمک کند تا از روش‌های مختلف بهره ببرید.
- جمع آوری شواهد و مدارک:اولین قدم برای اعمال مجازات کلاهبرداری در قانون جدید این است که تمامی مدارک و مستنداتی که در خصوص پرونده وجود دارد را جمع آوری کرده و به محاکم قضایی ارائه دهید.
- تحقیق و پژوهش‌های کامل:لازم است بر روی تمامی مدارک و مستندات جمع آوری شده تحقیقات کاملی صورت پذیرد.
- تشخیص و شناسایی افرادی که کلاهبرداری کرده‌اند:در صورتی‌که تحقیق و تفحص درباره پرونده به طور کامل انجام شود افراد کلاهبردار شناسایی شده و به دادگاه معرفی می‌گردند.
- شهادت شهود:اگر شاهدان عینی در خصوص کلاهبرداری وجود داشته باشند، می‌توانید به دادگاه معرفی کنید تا آن‌ها شرح کاملی در خصوص چگونگی کلاهبرداری ارائه دهند؛ چرا که این مسئله بر روی نظر قاضی اثر می‌گذارد.
منظور از رد مال در کلاهبرداری
پیش از اینکه درباره اعسار در رد مال کلاهبرداری توضیحاتی را ارائه دهیم، لازم است رد مال را نیز مورد بررسی قرار دهیم. قانون جدید به شخصی که اموال خود را از دست داده است این اجازه را می‌دهد تا از فرد متقلب و کلاهبردار شکایتی تنظیم کرده و با حضور در محاکم قضایی و اثبات این موضوع به تمامی اموال از دست رفته خود مجدداً دسترسی پیدا کند.
یکی از مهمترین مجازات کلاهبرداری این است که دادگاه فرد کلاهبردار را محکوم به این موضوع می‌کند که مال کلاهبرداری شده را به صاحب اصلی آن بازگرداند. در اصطلاحات حقوقی به اموالی که از سوی کلاهبردار مجدداً می‌بایست به فرد قربانی پرداخت شود، رد مال می‌گویند.
در واقع روال رسیدگی به پرونده‌های قضایی مربوط به دعاوی کلاهبرداری به این صورت است که علاوه بر تعیین مجازات‌های سنگین برای فرد کلاهبردار، قاضی پرونده وی را محکوم به رد مال نیز خواهد کرد. در چنین شرایطی است که فرد کلاهبردار باید تمامی اموالی که با استفاده از روش‌های متقلبانه و حیله‌گرانه به دست آورده است را مجدداً به صاحب اصلی آن بازگرداند.
تخفیف مجازات کلاهبرداری در قانون جدید
در خصوص تخفیف مجازات کلاهبرداری در قانون جدید لازم است به این موضوع اشاره داشته باشیم که اگر فرد قربانی بتواند وقوع کلاهبرداری از سوی فرد را به اثبات برساند، لازم است تمامی اموال تصاحب شده تعیین و تکلیف شوند. در چنین شرایطی است که فرد مالباخته می‌تواند مجدداً به اموالی که از دست داده است دسترسی پیدا کند.
یکی از مهمترین مواردی که در دادنامه ذکر می‌شود رد مال است یعنی فرد کلاهبردار ملزم است تا از این حکم قاضی تبعیت کامل داشته و مال مورد نظر را صاحب اصلی آن بازگرداند. دادنامه در واقع همان رای است که از سوی دادگاه ذی صلاح صادر شده و به طرفین دعوی ابلاغ می‌گردد تا از مفاد رای صادر شده اطلاعات کاملی را به دست آورند.
نکته قابل ذکر این است که تفاوت‌های بسیار زیادی بین تصرف عدوانی و کلاهبرداری وجود دارد که باید آگاهی کاملی در خصوص آن‌ها داشته باشید. تفاوت‌های بسیار زیادی بین دزدی و کلاهبرداری نیز وجود دارد؛ در واقع در کلاهبرداری فرد از روش‌های متقلبانه برای دسترسی به اموال دیگران استفاده می‌کند؛ حال آنکه در تصرف عدوانی دسترسی به اموال دیگران با زور و اجبار انجام می‌شود.
بر اساس قانون کاهش مجازات‌ها که در سال ۱۳۹۹ به تصویب رسیده است، اگر مبلغ کلاهبرداری زیر ۱۰۰ میلیون تومان باشد، مجازات تعیین شده قابل گذشت است؛ در چنین شرایطی اگر فرد شاکی از شکایت خود بگذرد پرونده مختومه اعلام خواهد شد، اگر مقدار کلاهبرداری صورت گرفته بالای ۱۰۰ میلیون تومان باشد هیچگونه تخفیفی در مجازات در کار نخواهد بود
رد مال در کلاهبرداری به نرخ روز
همانطور که اشاره کردیم رد مال به معنای استرداد مال تصاحب شده از سوی کلاهبردار به فرد قربانی است. همانطور که اشاره کردیم رد مال یکی از مهمترین مجازات کلاهبرداری در قانون جدید به شمار می‌رود و اگر فردی مالی از دیگری را به صورت قانونی یا غیر قانونی در دست خود داشته باشد، باید در حفظ و نگهداری آن نهایت تلاش را به خرج داده و آن را به صاحب اصلی آن بازگرداند.
در چنین شرایطی اگر فرد در پرونده‌ای شکست بخورد، ملزم است به عنوان کلاهبردار مال تصاحب کرده را به صاحب اصلی آن بازگردانده و رضایت او را جلب نماید. قانون به طور دقیق به جرم کلاهبرداری و شرایط مربوط به آن پرداخته است. علاوه بر اینکه فرد کلاهبردار به ۱ تا ۷ سال حبس محکوم می‌شود، می‌بایست جزای نقدی نیز پرداخت کند.
اعسار در رد مال کلاهبرداری
در خصوص مجازات کلاهبرداری در قانون جدید به این مسئله اشاره داشتیم که این جرم اموال افراد را مورد تهدید قرار می‌دهد؛ بنابراین قانون این حق را به افراد می‌دهد تا با تنظیم شکایت به حقوق قانونی خود دسترسی پیدا کنند. در چنین شرایطی است که پرونده برای رسیدگی‌های بیشتر به دادسرا ارسال خواهد شد تا در آن تحقیقات مقدماتی در این خصوص صورت پذیرد که آیا جرمی صورت گرفته است یا خیر.
قاضی پرونده طی دادنامه فرد کلاهبردار را محکوم به رد مال می‌کند و او مکلف است تا تمامی اموالی که از راه‌های نامشروع کسب کرده است را به صاحب اصلی آن بازگرداند، اما برخی از موارد پیش می‌آید که فرد کلاهبردار هیچگونه توانایی مالی و استطاعت لازم برای رد مال را ندارد؛ یعنی او مال و اموالی در اختیار ندارد تا با استفاده از آن بتواند دیون خود به مالباختگان را بپردازد.
می‌دانیم که فرد کلاهبردار تا زمانی‌که رد مال نکند در زندان باقی خواهد ماند، اما باید اشاره داشته باشیم که در زندان ماندن فرد کلاهبردار عملاً هیچ گونه فایده‌ای برای مالباختگان ندارد و آن‌ها نمی‌توانند به اموال خود دسترسی پیدا کنند. فرد شاکی می‌تواند از روش‌های قانونی برای توقیف اموال فرد کلاهبردار اقدامات لازم را به انجام برساند و مطالبات خود را در این زمینه وصول کند.
اگر او بتواند اموالی را از فرد کلاهبردار پیدا کرده و به دادگاه معرفی کند در واقع می‌تواند مطالبات خود را وصول کند، اما در شرایطی ممکن است که فرد کلاهبردار هیچگونه مالی در اختیار نداشته باشد. در چنین شرایطی تنها راه این است که فرد کلاهبردار درخواست اعسار از رد مال کلاهبرداری در قانون جدید را به دادگاه ارائه کرده و متعهد شود که مال ربوده شده را به صورت اقساطی به مالباختگان پرداخت می‌نماید.
اگر با درخواست اعسار فرد در محاکم قضایی موافقت شود، در واقع او می‌تواند تمامی اموالی که تصاحب کرده است را به صورت اقساطی نه به صورت یکجا در اختیار مالباختگان قرار دهد. به این مسئله توجه داشته باشید که استخدام وکیل مجرب و متخصص و آشنا به دعاوی کلاهبرداری می‌تواند به شما در اثبات جرم کمک بسیار زیادی نماید.
کلام آخر
همراهی شما با سایت رایزنی و دنبال کردن مطالب این وب سایت حقوقی، باعث دلگرمی کادر مجرب و متخصص ما است. در این مقاله تلاش کردیم تا مجازات کلاهبرداری در قانون جدید را مورد بررسی قرار دهیم تا اطلاعات حقوقی شما در این زمینه به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند و بتوانید در محاکم قضایی از حقوق قانونی خود دفاع کنید. لطفاً اگر نظری در این خصوص دارید، با ما به اشتراک بگذارید.