رأی خلاصه جریان پرونده

در پرونده کلاسه 92100534 شعبه 48 دادگاه عمومی حقوقی مجتمع قضائی امام خمینی مشهد آقای غ. ش. با وکالت آقای ع. غ. دادخواستی به طرفیت 1- خانم ف. ب. و خانم‌ها و آقایان 2- الف. 3- ه. 4- ح. 5- ف. 6- م. 7- ز. 8- ع. 9- ع. 10- ع. 11- ح. همگی ش. 12- پ. ن. به خواسته صدور حکم به اثبات وقوع عقد بیع و اثبات مالکیت نسبت به آب و اراضی دو باب چشمه واقع در روستای …. هر کدام مقوم به 50100000 ریال با احتساب خسارت دادرسی تقدیم دادگاه نموده با پیوست نمودن تصویر مبایعه نامه عادی 1363/3/19 و اقرارنامه خوانده ردیف یک ثبت شده به شماره …-1387/11/14 دفتر لوایح شعبه 26 در پرونده کلاسه 870526 و دادنامه شماره 92700337-1392/3/27 شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی توضیح داده موکل به موجب یک فقره مبایعه نامه عادی استنادی دو باب چشمه و اراضی زراعی متعلق به آن واقع در مشهد روستای …. به نام ن. که برابر نقشه تهیه شده حدود 13946 مترمربع است از خوانده ردیف یک خانم ف. ب. خریداری نموده است علیرغم سال‌های تصرف و کشت و زرع در آن اکنون مورد ادعای سایر خواندگان می‌باشد از طرفی اراضی مذکور فاقد سابقه ثبتی است وفق دادنامه شماره 92700337 شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر خراسان رضوی دعوی اثبات وقوع عقد بیع و مالکیت توأماً تقدیم می‌شود مستنداً به مواد 35 و 140 قانون مدنی به شرح خواسته تقاضای رسیدگی دارم در جلسه 1392/11/13 وکیل خواهان به شرح خواسته تقاضای رسیدگی نموده از خواندگان خانم م. ش. و پ. ن. ‌ و آقای ع. ش. حاضر شدند بقیه حاضر نشدند خواندگان حاضر اظهار داشتند ادعای خواهان را قبول نداریم این زمین و چشمه متعلق به مورث ما مرحوم ن. ش. بوده بعد از فوتش بین ورثه تقسیم شده است و موضوع در شعبه 26 حقوقی مشهد مطرح شده درخواست ملاحظه آن را دارم سپس وکیل خواهان اظهار داشت دادخواستی که برای شش سهم از 12 سهم اراضی…. به شورای حل اختلاف مشهد تقدیم شده است بر این اساس بود که خواندگان فقط نصف ملک را متصرف شده بودند بقیه در تصرف موکل بوده است دادگاه با توجه به دادنامه های استنادی طرفین و پس از استماع اظهارات وکیل خواهان و خواندگان حاضر در جلسه ختم رسیدگی را اعلام طی دادنامه شماره 93980093 مورخ 1393/4/29 ضمن انعکاس خواسته خواهان چنین رأی داده است ماحصل محتویات پرونده به این شرح است که خواهان این پرونده در ابتدا تقاضای خلع‌ید به طرفیت خواندگان به شورای حل اختلاف حوزه 320 تقدیم نموده به لحاظ اراضی مورد خواسته خلع ید فاقد پلاک ثبتی بوده طی دادنامه شماره 337/16 مورخه 1389/9/18 قرار رد دعوی را صادر می‌نماید و در دادگاه تجدیدنظر هم تأیید شده مجدداً مشارٌالیه دادخواست اثبات مالکیت در تاریخ 1387/4/23 تقدیم دادگاه نموده در شعبه 26 دادگاه حقوقی مشهد مورد رسیدگی قرار گرفته این دادگاه طی دادنامه شماره 90100928 مورخ 1390/6/12 حکم به رد دعوی صادر شده است با تجدیدنظرخواهی به عمل آمده از سوی خواهان و ارجاع به دادگاه تجدیدنظر دادگاه تجدیدنظر با این استدلال که دعوی اثبات مالکیت بدون اثبات وقوع بیع قابل استماع نمی‌باشد با نقض رأی تجدیدنظرخواسته قرار رد دعوی خواهان را صادر نموده دادگاه با عنایت به محتویات پرونده استنادی 870526 شعبه 26 که تحقیقات کامل و مبسوط صورت گرفته و دلایل طرفین مشروحاً ذکر شده بنا علیهذا نظر به مراتب ذیل ماده 1 با توجه به اینکه شهود ارائه گردیده خواندگان در پرونده استنادی هم از لحاظ تعداد بیشتر از شهود خواهان می‌باشد و هم از لحاظ مفاد شهادت دلالت اظهارات آن‌ها قوتیر و روشنتر است همگی آن‌ها شهادت داد‌ه‌اند که ملک مذکور قبل از فوت مرحوم ن. ش. در تصرف وی بوده و در آن استخر آب درست کرده و اشجار کاشته و شهود خواهان عمدتاً شهادت داده‌اند که در یکی از ایام تفریح به آن منطقه رفته بودند و خواهان پرونده پیش آنان عنوان نموده است و خواهان پرونده پیش آنان عنوان نموده است که ملک مورد نزاع متعلق به ایشان است و البته برخی از آن‌ها به تصرف وی گواهی داده‌اند 2- با عنایت به اینکه خواهان دعوی مستند دعوی خود را مبایعه ‌نامه ه‌ای قرار داده و مدعی گردیده که ملک مذکور را از ف. ب. (همسر دوم مرحوم متوفی ن. ش ) خریداری نموده است علاوه بر اینکه حدود ملکیت در مبایعه‌نامه مشخص نشده و صرفنظر از اینکه در مبایعه‌نامه اقرار شده که کشت و کار توسط ن. ش. صورت گرفته منشاء مالکیت ف. ب. نیز مشخص نیست خصوصاً اینکه خوانده ردیف اول ف. ب. در تاریخ 1387/10/7 در صفحه 42 پرونده استنادی اظهار داشته در سال 1363 به آقای غ. ش. دو چشمه آب در تصرف خودم بود و تعداد زمین که متراژ نکرده بودم و 22 درخت کهن سال و یک خانه را به ایشان به مبلغ دو هزار تومان فروخته ام و تحویل ایشان داده‌ام موارد فوق مالکیت داشته ‌ام دلیل مالکیت من اینست که هیئت هفت نفره دادگاه انقلاب در سال 1359 تمام این موارد را به من واگذار نمودند و پس از مدتی فروختم به آقای ش. در جریان مراحل بعدی نیستم و مشارٌالیها در صفحه 16 پرونده اظهار داشته عرض دیگری به جز آنچه که قبلاً گفتم ندارم و توضیح اینکه من همسر دوم مرحوم ق. می‌باشم و این کلاته از مرحوم بود که به نام دخترش ن. گذاشته بود و دو چشمه آب دارد یکی بهاری بود که تابستان خشک می‌شد و دیگر که سمت چپ بود دائمی بود کمی آب داشت بعد از انقلاب مردم روی چشمه رفتند که هیأت هفت نفره حق را به من داد که البته هیئت هفت نفره حکم داد این دو چشمه بالاتر از چشمه …..می‌باشد من آن دو چشمه مشهور به ن. را به آقای ش. را به ده هزار تومان فروختم و بعد از این آقای ش. چشمه را به ن. ش. داد که دامداری می‌کرد خود ش. می‌گفت که ن. ده هزار تومان به من داده است و ش. فقط یک سهم به من داد من به چهار هزار و پانصد تومان فروختم و پول دیگری به من نداده است و این اظهارات اخیر ف. ب. مؤید اظهارات دو نفر از شهود خواندگان می‌باشد و اظهار داشته‌اند که به لحاظ اختلافاتی که بین ف. ب. و مورث خواندگان بود و از طرف دیگر خواهان پرونده با خانم ف. ب. مثل خواهر و برادر بودند جهت حل اختلاف خواهان این ملک را از ف. ب. برای ن. ش. خریداری نموده منتهی مبایعه نامه به نام آقای ش. تنظیم گردیده علی ایحال تصرفات ممتد مرحوم ن. ش. نوع تصرفات انجام گرفته مثل بناء استخر و اشجار و غیرذالک و عدم تعرض خواهان نسبت به تصرفات مورث خواندگان و خواندگان در این مدت طولانی (از سال 70 تا 85) همگی جز قرائن تصرفات مالکانه خواندگان محسوب می‌گردد بنا علیهذا دادگاه ادله خواهان را برای اثبات بیع و مالکیت در قبال تصرفات ممتد مورث خواندگان کافی تشخیص نداده است به استناد ماده 1257 قانون مدنی حکم به رد دعوی خواهان صادر و اعلام می‌نماید این رأی در تاریخ 1393/6/10 به وکیل خواهان ابلاغ شده در تاریخ 1393/7/20 از رأی مذکور فرجام‌خواه نموده به شرح لایحه تقدیمی ایراداتی را متوجه نحوه رسیدگی از رأی فرجام‌خواسته نموده از جمله اینکه پرونده‌های استنادی مطالبه و موارد قابل استناد آن در صورتجلسه منعکس نگردیده استناد دادگاه به صورتجلسه 1387/10/7 شعبه 26 برخلاف مدلول آن استدلال گردیده با توجه به اقرار فروشنده و نظر کارشناسی در پرونده استنادی و اظهارات شهود و سابقه تصرف موکل هیچکدام مورد توجه دادگاه قرار نگرفته است با بیان موارد دیگر تقاضای نقض رأی فرجام‌خواسته را نموده از فرجام‌خواندگان پاسخی مشاهده نشده پرونده با کیفیت فوق به دیوان عالی کشور ارسال به این شعبه ارجاع به کلاسه فوق ثبت شده است. لایحه وکیل خواهان به هنگام شور قرائت می‌شود. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردیده پس از قرائت گزارش عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

قطع نظر از چگونگی مبانی استدلال دادگاه و نحوه رسیدگی دعوی خواهان که فرازهائی از آن در لایحه فرجام‌خواهی منعکس گردیده با توجه به اینکه حسب ادعای خواهان خوانده ردیف یک بایع اقرار به فروش دارد اختلاف قابل تصور نیست اساساً به مستفاد از ماده 223 قانون مدنی اثبات وقوع عقد بیع مذکور در مبایعه نامه عادی استنادی به طور مجرد قابلیت استماع ندارد زیرا بر فرض رسیدگی دادگاه بیش از تأیید مدلول سند عادی اثر اجرائی ندارد مگر اینکه دعوی و خواسته دیگری به ضمیمه دعوی اثبات مالکیت (وقوع عقد بیع) از جمله الزام به تنظیم سند رسمی و خلع ید که دارای آثار اجرائی است اقامه شود بنا به مراتب مستنداً به قسمت اخیر ماده 403 از قانون آئین دادرسی مدنی به جهت غیر قابل استماع بودن دعوی به کیفیت مطروحه با تلقی حکم به قرار رأی فرجام‌خواسته را با رد فرجام‌خواهی فرجام‌خواه با نتیجه حکم به قرار رد دعوی ابرام می‌نماید.
رئیس و مستشار شعبه 10 دیوان عالی کشور
هادی عبداله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پور – سیدحجت اله میرمجیدی